Nếu muốn dùng thử Linux, bạn cần chọn bản phân phối Linux . Có hàng trăm bản phân phối khác nhau, nhưng một số bản phân phối tốt để bắt đầu sử dụng so với các bản phân phối khác. Đây là những bản phân phối Linux tốt nhất mà chúng tôi đề xuất cho người mới bắt đầu.
“Linux” thực chất chỉ là một hạt nhân, phần cốt lõi của hệ điều hành. Màn hình đồ họa, các tiện ích dòng lệnh và các phần khác của hệ thống là các dự án riêng biệt. “Các bản phân phối Linux” lấy phần mềm nguồn mở từ các dự án khác nhau và kết hợp nó thành một hệ điều hành hoàn chỉnh mà bạn có thể cài đặt và sử dụng.
Các bản phân phối Linux hiện nay rất dễ dùng thử. Bạn chỉ cần tải chúng xuống và sử dụng một công cụ để tạo ổ USB có khả năng khởi động hoặc ghi đĩa DVD có khả năng khởi động. Sau đó, bạn có thể khởi động lại máy tính của mình và khởi động từ phương tiện di động để sử dụng bản phân phối Linux ở chế độ “trực tiếp”. Ở chế độ trực tiếp, bản phân phối Linux sẽ chạy từ thiết bị có thể khởi động mà không can thiệp vào hệ thống của bạn. Nếu bạn quyết định muốn cài đặt bản phân phối Linux trên máy tính của mình, bạn có thể thực hiện việc đó từ môi trường trực tiếp.
Trên các máy tính đời mới, bạn có thể cần phải tắt Secure Boot để khởi động Linux. Một số bản phân phối Linux có thể khởi động bình thường trên PC hỗ trợ Secure Boot, nhưng không phải tất cả đều có thể.
Mục lục
Ubuntu: Bản phân phối Linux chất lượng cao, được hỗ trợ tốt
Ubuntu là thứ gần gũi nhất với tên tuổi trong số các bản phân phối Linux dành cho máy tính để bàn. Đó là một bản phân phối Linux tuyệt vời để bắt đầu — và thậm chí nó còn là một bản phân phối Linux tuyệt vời để tiếp tục sử dụng sau khi bạn có nhiều kinh nghiệm hơn, nếu bạn hài lòng với nó.
Ubuntu thân thiện với người dùng theo nhiều cách. Nó cung cấp một giao diện đơn giản và trình cài đặt dễ dàng. Nó cung cấp một hộp kiểm trong quá trình cài đặt sẽ tự động cài đặt trình điều khiển đồ họa cũng như các codec khác nhau mà bạn cần để hỗ trợ đa phương tiện. Có một công cụ “Additional Drivers – Trình điều khiển bổ sung” sẽ phát hiện các phần cứng và cài đặt trình điều khiển để làm cho tất cả phần cứng của bạn hoạt động và dễ dàng. Phần mềm bổ sung này không phải lúc nào cũng dễ dàng có được trên các bản phân phối Linux khác.
Sự phổ biến của Ubuntu có nghĩa là nó có một cộng đồng lớn sẵn sàng giúp đỡ. nếu bạn gặp sự cố hoặc có câu hỏi, bạn thường có thể tìm kiếm trên web và bạn sẽ tìm thấy người khác có cùng vấn đề hoặc câu hỏi cùng với câu trả lời, bởi vì rất nhiều người sử dụng Ubuntu.
Cộng đồng khổng lồ này cũng có nghĩa là có rất nhiều phần mềm có sẵn, cả trong kho phần mềm tiêu chuẩn của Ubuntu và kho phần mềm của bên thứ ba được gọi là PPA . Các nhà cung cấp phần mềm bên thứ ba đảm bảo rằng họ hỗ trợ Ubuntu. Các ứng dụng như Google Chrome và Microsoft Teams chính thức hỗ trợ Ubuntu, trong khi chúng có thể không được hỗ trợ trên các bản phân phối Linux nhỏ hơn. Ubuntu cung cấp một cách dễ dàng để tải các trình điều khiển đồ họa NVIDIA mới nhất nếu bạn muốn, trong khi các trình điều khiển này có thể tốn nhiều công sức hơn để có được trên các bản phân phối Linux khác.
Ubuntu đã có những chia sẻ gây tranh cãi. Vào năm 2017, nó đã khiến một số người hâm mộ thất vọng khi tuyên bố từ bỏ điện thoại Ubuntu, tầm nhìn về sự “hội tụ – convergence”, giao diện người dùng (DE) Unity 8 và Mir mới. Nhưng việc dự án từ bỏ Unity 8 và Mir và chuyển hướng trong tương lai sang các công nghệ Linux tiêu chuẩn hơn như môi trường GNOME và Wayland sẽ làm cho Ubuntu sẽ trở nên vững chắc và ổn định hơn nữa.
Ubuntu cung cấp nhiều phiên bản khác nhau (thuật ngữ hay dùng từ flavors – hương vị), đi kèm với các môi trường (Desktop environments) và ứng dụng khác nhau trên cùng một hệ điều hành Ubuntu. Bạn có thể sử dụng chúng để thử nghiệm với các môi trường máy tính để bàn khác, trong khi vẫn giữ nguyên cơ sở với sự hỗ trợ kỹ thuật tốt và tính khả dụng của phần mềm. Ví dụ: nếu bạn có một máy tính cũ hơn muốn phục hồi, bạn có thể muốn thử Lubuntu (hình trên). Nó cung cấp môi trường máy tính để bàn LXQT, nhẹ hơn nhiều so với máy tính để bàn đầy đủ tính năng hơn trên Ubuntu.
Linux Mint: Cung cấp môi trường truyền thống hơn
Linux Mint cũng rất phổ biến và chúng tôi không thể giới thiệu, có khá nhiều người thích Linux Mint và sử dụng thay thế Ubuntu. Linux Mint một phần dựa trên Ubuntu, nhưng thay vào đó sử dụng desktop Cinnamon, MATE hoặc Xfce. Đây là những môi trường máy tính để bàn Linux truyền thống hơn với thanh tác vụ có danh sách cửa sổ và menu ứng dụng bật lên (rất giống Windows – giao diện được coi là truyền thống). Khá nhiều người chỉ tìm kiếm một desktop hoàn thiện mà không cố gắng làm bất cứ điều gì mới, và desktop Cinnamon và MATE của Linux Mint cung cấp điều này.
Nếu đó là điều bạn muốn — hoặc nếu bạn dùng thử Ubuntu và quyết định rằng bạn thích một môi trường máy tính để bàn truyền thống hơn — hãy tìm đến Linux Mint.
Linux Mint từng khác hơn một chút so với Ubuntu, cung cấp nhiều codec phương tiện khác nhau được đóng gói để mang lại trải nghiệm người dùng thuận tiện hơn. Nhưng Ubuntu giờ đây đã làm cho những thứ đó dễ cài đặt hơn nhiều và Linux Mint cài đặt chúng một cách riêng biệt (nhưng theo cách dễ dàng tương tự). Và, vì Mint dựa trên Ubuntu, bạn vẫn có thể nhận được rất nhiều ứng dụng và hỗ trợ cho nó.
Fedora: Tất cả là phần mềm nguồn mở
“Hãy thử Ubuntu hoặc Mint” là lời khuyên khá phổ biến. Đây là những bản phân phối Linux tuyệt vời để bắt đầu và tìm hiểu. Tuy nhiên, nếu bạn đang tìm kiếm thứ gì đó khác biệt một chút, bạn có thể muốn thử Fedora.
Fedora có một vài khác biệt về triết lý so với Ubuntu, Mint và nhiều bản phân phối khác. Không giống như những người khác, Fedora chỉ đam mê bao gồm phần mềm mã nguồn mở. Ví dụ, nó không bao gồm các trình điều khiển phần cứng nguồn đóng. Bạn phải tự tìm những cái đó sau khi cài đặt nếu bạn yêu cầu.
Các nhà phát triển Fedora cũng làm việc trực tiếp hơn với các dự án nguồn mở như GNOME, thực hiện ít thay đổi hơn và chỉ gửi cho bạn phần mềm mới nhất, tiên tiến nhất từ các dự án này. Bản phân phối này cung cấp cho bạn những thứ mới nhất và tuyệt vời nhất từ cộng đồng.
Hình ảnh desktop của Fedora hiện được gọi là “Fedora Workstation” và tự quảng cáo cho các nhà phát triển cần sử dụng Linux, giúp dễ dàng truy cập vào các tính năng và phần mềm phát triển. Nhưng nó có thể được sử dụng bởi bất kỳ ai.
Bản phân phối Linux cộng đồng này cũng tạo thành nền tảng cho Red Hat Enterprise Linux , một sản phẩm Linux thương mại mà Red Hat cung cấp hỗ trợ lâu dài. Fedora thì ngược lại — dự án phát hành các phiên bản mới khoảng sáu tháng một lần và mỗi bản phát hành sẽ được hỗ trợ với các bản cập nhật bảo mật trong khoảng mười ba tháng một lần. Bạn sẽ phải nâng cấp lên ít nhất mỗi bản phát hành thứ hai của Fedora để luôn được hỗ trợ. Nếu bạn muốn có phiên bản miễn phí của Red Hat Enterprise Linux chậm hơn của Red Hat, hãy sử dụng CentOS (bây giờ là AlmaLinux) để thay thế. Đó là mã tương tự như trong RHEL, nhưng không có thương hiệu và hỗ trợ thương mại.
Các bản phân phối Linux khác mà bạn có thể muốn dùng thử
Có nhiều bản phân phối Linux rắn khác mà bạn có thể thử. Bất kỳ thứ gì có đủ mức độ phổ biến trên bảng xếp hạng lượt truy cập trang của DistroWatch đều có thể là một bản phân phối Linux tuyệt vời có người hâm mộ vì một lý do chính đáng.
Bạn sẽ thường tìm thấy các bản phân phối Linux được phát triển bởi một nhóm nhỏ, chẳng hạn như Elementary OS , tại đây. Hệ điều hành cơ bản cung cấp một desktop đơn giản, bóng bẩy do môi trường máy tính để bàn Pantheon tùy chỉnh của riêng nó. Nó trông đẹp và khá khác so với nhiều máy tính để bàn Linux khác, nhưng có thể không vững chắc và được hỗ trợ như các bản phân phối đã thử nghiệm. Trang web của Elementary yêu cầu đóng góp trước khi bạn tải xuống, nhưng bạn có thể nhập “$ 0” nếu bạn chỉ muốn tải xuống miễn phí.
Debian là một bản phân phối Linux tuyệt vời và thực sự tạo thành nền tảng cho Ubuntu, từ đó tạo cơ sở cho nhiều bản phân phối Linux khác. Debian là một lựa chọn tốt nếu bạn muốn có một môi trường ổn định, nhưng Ubuntu được cập nhật nhiều hơn và tập trung vào máy tính để bàn hơn.
Arch Linux buộc bạn phải nhúng tay vào, và đó là một bản phân phối Linux tốt để thử nếu bạn thực sự muốn tìm hiểu cách mọi thứ hoạt động… bởi vì bạn phải tự định cấu hình mọi thứ. Nghiêm túc mà nói chúng tôi khuyên bạn không nên bắt đầu từ đây, đó không phải là một ý kiến hay — nhưng một khi bạn cảm thấy thoải mái với một thứ gì đó như Ubuntu, Arch có thể là một cách tuyệt vời để tìm hiểu những thông tin chi tiết về Linux. Chỉ cần đảm bảo rằng bạn có sẵn hướng dẫn cài đặt khi cài đặt.
Tails là một môi trường CD trực tiếp mang lại sự riêng tư và bảo mật nhiều nhất có thể. Tails được sử dụng bởi Edward Snowden, cũng như các nhà bất đồng chính kiến và nhà báo cần được bảo vệ tối đa. Nó tự động định tuyến hoạt động web của bạn thông qua Tor và cung cấp các tiện ích bảo mật khác. Vì nó chạy trong môi trường trực tiếp , nó đảm bảo tất cả các dấu vết của bạn bị xóa sạch khi bạn khởi động lại. Nó không phải là một bản phân phối Linux có mục đích chung, nhưng nếu bạn đang xem Linux vì bạn cần một thứ gì đó chắc chắn khi nói đến quyền riêng tư, thì Tails là lựa chọn để lựa chọn. Đây là loại hệ điều hành được xây dựng theo mục đích chỉ có thể được xây dựng trên phần mềm nguồn mở.
Linux là một cộng đồng mã nguồn mở thân thiện, hãy khám phá nó theo cách riêng của bạn. 